Pierwsza edycja raportu pt. „Potrzeby kompetencyjne w kontekście skutków pandemii koronawirusa” jest efektem badania przygotowanego przez Sektorową Radę ds. Kompetencji – Informatyka oraz Sektorową Radę ds. Kompetencji – Telekomunikacja i Cyberbezpieczeństwo. Sytuacja, z którą musiał zmierzyć się cały świat, ma ogromny wpływ na całe życie społeczno-gospodarcze. Kryzys z jakim mierzą się poszczególne sektory jest uzależniony od wielu czynników, które są odmienne dla każdego z nich. Dynamika zmian wpłynęła również na branżę IT i wymagała opracowywania nowych, skutecznych rozwiązań, umożliwiających bezpieczne funkcjonowanie firm.
– Celem badania było określenie krytycznych obszarów aktywności oraz strategicznych potrzeb i luk kompetencyjnych w sektorze IT, wynikających z sytuacji związanej ze skutkami pandemii koronawirusa. Raport pokazuje potrzeby kompetencyjne, jakich obecnie szukają organizacje, aby funkcjonować w rzeczywistości określonej warunkami wywołanymi przez COVID-19. Wyniki badania będą stanowić podstawę do tworzenia scenariuszy dla przyszłych działań szkoleniowych, edukacyjnych i doradczych w kontekście zapewnienia potrzebnych kwalifikacji i kompetencji, niezbędnych w utrzymaniu prawidłowego działania firm – mówi Andrzej Gontarz, specjalista ds. monitoringu rynku w zespole Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka.
Kluczowe obszary działania
W chwili pojawienia się pandemii najważniejsze znaczenie dla zdecydowanej większości badanych firm miało zapewnienie bezpieczeństwa danych, aplikacji i sieci w związku z wprowadzeniem pracy zdalnej, zdalnej obsługi klientów i świadczenia usług na odległość, na co wskazało 72 proc. respondentów, a także utrzymanie ciągłości działania firmy – 71 proc. Obecnie najważniejszym zadaniem dla funkcjonowania przedsiębiorstw zdaniem 76 proc. ankietowanych jest utrzymanie ciągłości działania firmy.
Wśród działań podjętych w reakcji na pojawienie się pandemii były: aktualizacja polityki cyberbezpieczeństwa oraz zapewnienie technicznych aspektów cyberbezpieczeństwa zasobów firmowych adekwatnie do wymogów sytuacji pandemicznej i jej skutków, na co odpowiednio wskazało 52 i 43 proc. przedsiębiorców. Planowane kierunki działań w celu dalszego rozwoju firmy to przede wszystkim zapewnienia klientom elastycznego dostępu do sieci, zasobów i usług, co potwierdza 71 proc. respondentów oraz identyfikacja technologii i rozwiązań z największym potencjałem na przyszłość – zdaniem 69 proc.
Model funkcjonowania organizacji pod wpływem pandemii zmienił się tylko w umiarkowanym stopniu, bo dla 42 proc. badanych firm. Zmiany dotychczasowego modelu działania, które zostały wprowadzone w związku z sytuacją pandemiczną będą trwałe zdaniem połowy respondentów. Większość odpowiadających, czyli 62 proc. uważa, że pandemia miała wpływ także na zmianę kompetencji pracowników w co najmniej umiarkowanym zakresie. Jednak ponad ¾ odpowiadających wskazuje, że to, co się wydarzyło nic nie zmieni w aspekcie potrzeb kompetencyjnych w ich firmach w ciągu najbliższych 12 miesięcy.
Kwalifikacje i kompetencje potrzebne do działania w sytuacji pandemicznej i postpandemicznej
Największe znaczenie mają obecnie kompetencje związane z zapewnieniem bezpieczeństwa kanałów komunikacji elektronicznej (średnia: 3,94 na skali 1-5), zarządzaniem informacją (3,92), tworzeniem, rozwojem i zarządzaniem oprogramowaniem (3,91) oraz z zarządzaniem zasobami danych (3,88) i integracją systemów (3,86). Z kolei w perspektywie najbliższego roku największe znaczenie będzie miało również zapewnienie bezpieczeństwa kanałów komunikacji elektronicznej (3,88).
– Procesów cyfryzacji nie da się już zatrzymać. Rola sektora IT będzie rosła, również w warunkach postpandemicznych. Jak pokazują wyniki badania, firmy informatyczne dobrze zdają sobie sprawę, że ze względu na swoje strategiczne znaczenie muszą być przygotowane do funkcjonowania w każdych warunkach. Nie dziwi więc, że w perspektywie najbliższych 12 miesięcy najważniejszą dla nich kompetencją będzie zapewnienie bezpieczeństwa kanałów komunikacji elektronicznej. Kluczowego znaczenia nabierają kwestie utrzymania ciągłości działania oraz zapewnienia bezpieczeństwa aplikacji, danych i sieci w warunkach pracy zdalnej, zdalnej obsługi klientów i świadczenia usług na odległość – mówi Andrzej Dulka, Prezes Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji.
Niemal wszyscy przedstawiciele badanych firm poinformowali, że w ich przedsiębiorstwach pozyskuje się potrzebne kompetencje poprzez utrzymanie, szkolenie i przekwalifikowanie własnych pracowników – 98 proc. Dla 42 proc. badanych sposobem na zdobycie potrzebnych kompetencji jest również pozyskanie doświadczonych specjalistów z rynku pracy i zatrudnianie młodych specjalistów do wewnętrznego przeszkolenia.
Kompetencjami uznawanymi za najłatwiej dostępne, gdyż na rynku znajdują się już pracownicy je posiadający, zdaniem 84 proc. firm są: zarządzanie procesem digitalizacji, zestawianie łączy do bezpiecznej transmisji dźwięku, obrazu i danych, implementowanie, konfigurowanie, administrowanie i zabezpieczanie platform e-learningowych oraz tworzenie, rozwój i zarządzanie oprogramowaniem.
Oczekiwania w stosunku do systemu edukacji
Niemal połowa badanych uważa, że w związku z sytuacją pandemiczną i jej prognozowanymi skutkami należy jak najszybciej wprowadzić zmiany w systemie edukacji. Według trzech czwartych badanych powinno się już teraz aktualizować i dostosowywać programy kształcenia na studiach i w szkołach ponadpodstawowych, a także udostępniać środki na przekwalifikowanie pracowników i zwiększyć liczbę, również zdalnych, szkoleń i kursów dla pracowników w sektorze.
– Dla zaspokojenia potrzeb kompetencyjnych konieczne będą działania ze strony pracodawców, ale również nowe inicjatywy w obrębie systemu edukacji. Firmy informatyczne formułują inne oczekiwania pod adresem placówek edukacyjnych, co potwierdzają wyniki badania. Prawie połowa respondentów uważa, że w związku z sytuacją pandemiczną i jej prognozowanymi skutkami należy jak najszybciej wprowadzić zmiany w systemie nauczania. Według trzech czwartych badanych powinno się już teraz aktualizować i dostosowywać programy kształcenia na studiach i w szkołach branżowych, a także zapewnić środki na przekwalifikowanie pracowników – mówi Beata Ostrowska Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego, Przewodnicząca Sektorowej Rady ds. Kompetencji – Informatyka.
Wnioski z raportu wskazują na konieczność wprowadzenia cyklicznej aktualizacji wiedzy, umiejętności i kompetencji pracowników. Dobrym pomysłem może być wprowadzenie systematycznej oceny pracowników, np. raz na pół roku, która pomogłaby kontrolować na jakim etapie znajdują się pożądane kompetencje pracowników oraz zaplanować potrzebne szkolenia. Bez wątpienia poziom i kompetencje kadry będą miały wpływ na to, jak poradzą sobie przedsiębiorstwa w najbliższym czasie wychodzenia z kryzysu. Ważne jest uwzględnienie w swoich działaniach tworzenia awaryjnych planów zarządzania firmą, które pomogą w dalszej perspektywie zachować ciągłość działania usług.
Technologie cyfrowe stanowią dzisiaj o sile rynkowej i przewadze konkurencyjnej. Znaczenie sektora IT dla wszystkich dziedzin gospodarki jest niepodważalne, co tylko uwidoczniła dodatkowo pandemia i jej skutki. Informatyka umożliwiła podtrzymanie ciągłości działania firm i instytucji w krytycznej sytuacji. Firmy informatyczne dobrze poradziły sobie z wyzwaniami, m.in. dzięki pracownikom o odpowiednich kompetencjach i kwalifikacjach.
